SACRAMENTO (San Jose Mercury) – Ã�ạo Luáºt 13 (Prop. 13), Ä'ược cá» tri thông qua năm 1978, cấm thu thuế quá 2% trị giá má»™t bất Ä'á»™ng sản, có thể sắp bị thay Ä'ổi do những lá phiếu cá»§a Ä'ảng Dân Chá»§ ở Quá»'c Há»™i California, theo má»™t bản tin cá»§a nháºt báo San Jose Mercury.
Ã�ảng Dân Chá»§ California muá»'n thay Ä'ổi Ã�ạo Luáºt 13, tăng thuế bất Ä'á»™ng sản cá»§a doanh nghiệp. (Hình: Justin Sullivan/Getty Images)
HÆ¡n ba tháºp niên sau khi Ã�ạo Luáºt 13 Ä'ược thông qua gây chấn Ä'á»™ng chÃnh trưá»�ng California, cá» tri hiện tá»� ra mong muá»'n thay Ä'ổi các Ä'iá»�u khoản cá»§a Ä'ạo luáºt trên, vì theo há»�, sẽ chỉ tác Ä'á»™ng Ä'ến quyá»�n lợi cá»§a các chá»§ doanh nghiệp, không ảnh hưởng Ä'ến ngưá»�i dân.
Vá»›i sức mạnh hiện tại cá»§a Ä'ảng Dân Chá»§ ở California, nắm giữ hÆ¡n 2/3 sá»' ghế trong lưỡng viện Quá»'c Há»™i, má»™t sá»' chÃnh trị gia trong Ä'ảng bắt Ä'ầu nghÄ© Ä'ến việc thay Ä'ổi Ä'ạo luáºt nà y.
“Ã�ây là lúc cần thay Ä'ổi Ã�ạo Luáºt 13, vì nó Ä'ã lá»—i thá»�i,â€� Dân Biểu Tom Ammiano (Dân Chá»§-San Francisco), cho biết. Ã"ng dá»± tÃnh trình má»™t bản thảo luáºt má»›i và o năm 2013 sắp tá»›i Ä'ể tăng thuế bất Ä'á»™ng sản lên các chá»§ doanh nghiệp.
Theo má»™t sá»' Ä'ánh giá cá»§a các chuyên gia, Ä'ạo luáºt Ä'ã không mang lại lợi Ãch cho ngưá»�i dân và cho tiểu bang như từng Ä'ược kỳ vá»�ng. Ã�ạo Luáºt 13 bị cho là gỡ bá»� thuế bất Ä'á»™ng sản cho các chá»§ doanh nghiệp nhiá»�u hÆ¡n cả, chuyển phần gánh nặng thuế lẽ ra cá»§a há»� sang ngưá»�i dân và tiểu bang.
Bên cạnh dá»± thảo luáºt cá»§a ông Ammiano, hai dá»± luáºt khác sẽ cho cá» tri quyá»�n bá»� phiếu quyết Ä'ịnh cho các mức thuế trong Ä'ịa phương vá»›i mục Ä'Ãch phục vụ trưá»�ng há»�c và thư viện, chỉ cần hÆ¡n 55% phiếu thuáºn, thay vì Ä'òi há»�i 2/3 sá»' phiếu thuáºn như hiện nay.
Trong má»™t khảo sát gần Ä'ây cá»§a Public Policy Institute of California, 58% sá»' cá» tri nói muá»'n “chia sẻ gánh nặngâ€� (split roll) thuế bất Ä'á»™ng sản, nghÄ©a là , bất Ä'á»™ng sản dùng cho kinh doanh sẽ Ä'ược tái Ä'ịnh giá hằng năm hoặc má»—i 6 tháng, theo giá thị trưá»�ng, nhưng bất Ä'á»™ng sản Ä'ể ở sẽ Ä'ược tiếp tục áp dụng cách tÃnh thuế hiện tại, tá»'i Ä'a chỉ tăng 2% má»—i năm.
Sau chiến thắng mạnh mẽ cá»§a Ä'ảng Dân Chá»§ trong kỳ tổng tuyển cá» há»"i Tháng Mưá»�i Má»™t vừa qua, má»™t sá»' nhà láºp pháp cá»§a Ä'ảng Ä'á»� nghị là m luáºt “split rollâ€� thuế bất Ä'á»™ng sản.
Ã�ạo Luáºt 13 có ý nghÄ©a quan trá»�ng trong lịch sá» chÃnh trị cá»§a tiểu bang California vì Ä'ược thông qua vá»›i tá»· lệ rất cao, 65%, và o Tháng Bảy, 1978. Ã�iá»�u nà y phản ánh sá»± chá»'ng Ä'á»'i chÃnh quyá»�n thá»�i bấy giá»� gia tăng quyá»�n lá»±c và Ä'ánh thuế cao.
“Ã�ạo luáºt nà y biểu tượng cho việc không hợp tác vá»›i chÃnh quyá»�n tiểu bang ở Sacramento trong chuyện liên tục tăng thuế,â€� anh Max Neiman, má»™t sinh viên ngà nh chÃnh trị há»�c tại Ä'ại há»�c UC Berkeley, nói. “Nó phản ánh việc tiểu bang không còn dẫn Ä'ầu trong việc chăm lo cho Ä'á»�i sá»'ng ngưá»�i dân như trước Ä'ó.â€�
Hiện tại, cá» tri tiểu bang dưá»�ng như “nháºn ra Ä'ược sá»± thiếu hụt ngân sách và việc tăng thuế là Ä'iá»�u khó tránh khá»�i,â€� anh Neiman cho biết. Sinh viên nà y lấy dẫn chứng bằng việc ngưá»�i dân Ä'ã bá»� phiếu thông qua Dá»± Luáºt 30, má»™t dá»± luáºt tăng thuế thu nháºp và hà ng hóa trong cuá»™c tổng tuyển cá» há»"i Tháng Mưá»�i Má»™t. “Nhất là khi thuế Ä'ánh phần lá»›n lên ngưá»�i già u,â€� anh Neiman nói thêm.
Dù việc thay Ä'ổi Ã�ạo Luáºt 13 có Ä'ược thông qua hay không, kết quả cÅ©ng phải chá»� Ä'ến Ä'ợt bầu cá» tiếp theo cá»§a tiểu bang, và o cuá»'i năm 2014. HÆ¡n nữa, Thá»'ng Ã�á»'c Jerry Brown có thể không dám Ä'á»� nghị tăng thuế các chá»§ doanh nghiệp, vì Ä'iá»�u nà y sẽ gây bất lợi, nếu ông tái tranh cá».
Dù sao Ä'i nữa, hai nhà là m luáºt thuá»™c phe Dân Chá»§, Thượng Nghị SÄ© Lois Wolk (Davis) và Thượng Nghị SÄ© Mark Leno (San Francisco), Ä'ang ra sức váºn Ä'á»™ng Ä'ể giảm sá»' phiếu thuáºn Ä'òi há»�i theo Ã�ạo Luáºt 13. Thượng Nghị SÄ© Darrell Steinberg (Sacramento), lãnh tụ khá»'i Ä'a sá»' tại Thượng Viện, nói: “Ã�ạo Luáºt 13 có tÃnh Ä'ịa phương, vì ảnh hưởng Ä'ến chÃnh cuá»™c sá»'ng cá»§a ngưá»�i dân.â€�
Những thượng nghị sÄ© nà y muá»'n thay Ä'ổi con sá»' 2/3 do Ã�ạo Luáºt 13 Ä'òi há»�i xuá»'ng còn 55%, giá»'ng như cho việc phát hà nh trái phiếu trưá»�ng há»�c.
Khác vá»›i má»™t sá»' nhà láºp pháp khác trong Ä'ảng Dân Chá»§, và dụ như ông Ammiano, ông Steinberg không nghÄ© Ä'ây Ä'ã là thá»�i Ä'iểm Ä'ể thay Ã�ạo Luáºt 13 thà nh luáºt má»›i áp dụng thuế “split-rollâ€�.
Ã"ng Ammiano cho rằng luáºt “Ä'ã lá»—i thá»�i vì có quá nhiá»�u kẽ hởâ€� cho các doanh nghiệp lách thuế. Chẳng hạn, bất Ä'á»™ng sản chỉ Ä'ược tái Ä'ịnh giá nếu Ä'ược bán hay sang nhượng từ 50% trở lên. Theo các chuyên gia, Ä'ây là Ä'iá»�u khoản giúp cho doanh nghiệp tránh thuế dá»… dà ng.
Má»™t trong nhiá»�u trưá»�ng hợp tránh thuế bằng cách trên là xưởng rượu EJ Gallo, mảnh ruá»™ng nho rá»™ng 1,765 mẫu ở Napa và Sonoma Ä'ược Ä'ịnh giá cách Ä'ây 10 năm. Khi mua bán, 12 thà nh viên trong gia Ä'ình Gallo chia nhau cổ phần, không ai mua hÆ¡n 50%. Nếu không có Ä'iá»�u luáºt trên, Napa County Ä'ã có thể thu vá»� $700,000 má»—i năm.
Thượng Nghị SÄ© Ammiano mong sá»›m thay Ä'ổi Ã�ạo Luáºt 13, Ä'ể tiểu bang thu Ä'ược thêm thuế từ bất Ä'á»™ng sản cá»§a các doanh nghiệp.
Ngược lại, các chá»§ doanh nghiệp, Ä'ương nhiên ra sức phản Ä'á»'i.
“Há»� cho rằng các nhà láºp pháp Ä'ảng Dân Chá»§ nhằm và o há»�. Tất nhiên há»� phải chá»'ng lại,â€� chá»§ tịch kiêm giám Ä'á»'c Ä'iá»�u hà nh cá»§a Phòng Thương Mại California, ông Allan Zaremberg, cho biết.
Bà Larry Stone, giám Ä'ịnh viên (assessor) cá»§a Santa Clara County, cho biết: “Chúng tôi không có Ä'á»§ tà i lá»±c Ä'ể cứ hai, ba năm lại Ä'ịnh giá hết sá»' bất Ä'á»™ng sản cá»§a các hãng xưởng, công ty.â€�
“Chỉ cần tăng mức thuế căn bản lên, việc thu thêm tiá»�n thuế sẽ trở nên dá»… dà ng, thay vì thay Ä'ổi cách tái Ä'ịnh giá bất Ä'á»™ng sản,â€� bà Stone nói. “Ã�úng là nó không tránh Ä'ược những lá»—i lầm cá»§a Ã�ạo Luáºt 13, nhưng hệ thá»'ng thuế bất Ä'á»™ng sản cá»§a California vá»'n dÄ© Ä'ầy lá»—i.â€�
Ngưá»�i á»§ng há»™ việc thay Ä'ổi Ã�ạo Luáºt 13 tin rằng ngưá»�i dân sẽ bá»� phiếu thuáºn, “khi há»� nháºn ra rằng há»� chÃnh là ngưá»�i trả phần thuế lá»›n nhấtâ€�
Trong sá»' 58 quáºn hạt cá»§a tiểu bang, 55 quáºn có chá»§ nhà phải trả thuế bất Ä'á»™ng sản nhiá»�u hÆ¡n chá»§ doanh nghiệp. Trước khi Ã�ạo Luáºt 13 ra Ä'á»�i, chá»§ nhà và chá»§ doanh nghiệp Ä'óng góp thuế bất Ä'á»™ng sản vá»›i tỉ lệ 50-50, so vá»›i mức 70-30 hiện nay.
“Bất Ä'á»™ng sản cá»§a doanh nghiệp là lá»— hổng lá»›n nhất trong hệ thá»'ng thuế cá»§a chúng ta,â€� ông Lenny Goldberg, má»™t ngưá»�i á»§ng há»™ thay Ä'ổi Ã�ạo Luáºt 13 nói. “Chúng ta phải hướng mắt vá»� lá»— hổng nà y bởi vì việc thay Ä'ổi nó không chỉ dà nh cho chÃnh trị gia.â€� (T.A.)
Ã�ạo Luáºt 13, do 64.8% cá» tri thông qua năm 1978
- Giá»›i hạn mức thuế Ä'ánh theo giá trị bất Ä'á»™ng sản, dùng trở lại mức thuế cá»§a năm 1975-76, láºp ra mức thuế căn bản là 1%, vá»›i mức tăng thuế thưá»�ng niên không không vượt quá 2% hoặc quá tỉ lệ lạm phát (má»™t trong hai, cái thấp hÆ¡n). Khi má»™t bất Ä'á»™ng sản Ä'ược bán, trị giá cá»§a bất Ä'á»™ng sản sẽ Ä'ược tái Ä'ịnh giá, dá»±a theo giá bán.
- Năm 1992, Tá»'i Cao Pháp Viện Liên Bang phán quyết Ã�ạo Luáºt 13 hợp hiến.
- Các nhà láºp pháp cần Ãt nhất 2/3 sá»' phiếu nếu muá»'n thông qua bất kỳ mức thuế nà o khác. Tương tá»±, chÃnh quyá»�n Ä'ịa phương cÅ©ng cần 2/3 sá»' phiếu nếu muá»'n tăng thuế cho bất kỳ mục Ä'Ãch nà o.
- Những Ä'ạo luáºt ảnh hưởng Ä'ến Ã�ạo Luáºt 13: Năm 1978, Dá»± Luáºt 8 cho phép tái Ä'ịnh giá bất Ä'á»™ng sản khi có thiên tai hoặc khá»§ng hoảng kinh tế. Năm 1986, Dá»± Luáºt 60 cho phép chá»§ nhà từ 55 tuổi trở lên Ä'ược chuyển giá trị ngôi nhà Ä'ang sở hữu qua má»™t ngôi nhà thay thế. Năm 1996, Dá»± Luáºt 218 cho phép ngưá»�i dân Ä'ịa phương Ä'ược bá»� phiếu quyết Ä'ịnh vấn Ä'á»� thuế và chi phà bất Ä'á»™ng sản trong Ä'ịa phương. Năm 2000, Dá»± Luáºt 39 cho phép thà nh phá»' phát hà nh trái phiếu cho trưá»�ng và tăng thuế bất Ä'á»™ng sản, và chỉ cần hÆ¡n 55% sá»' phiếu chuẩn thuáºn cá»§a cá» tri.
« Trở về trang trước